
Adam Rogaliński (KM Horn Kielce, AKM Gdańsk)
Z okazji święta na naszej jednostce, święta lokalnego, państwowego, klubowego, albo osobistego na jachtach na postoju, czyli stojących w porcie, na kotwicy lub na boi, podnosi się wielką galę flagową. Można ją także podnieść w ruchu, jeśli nie stwarza to zagrożenia lub utrudnienia w prowadzeniu jednostki (co na jachcie żaglowym nie jest prostą sprawą). Wersja „na postoju” składa się z łańcucha flag MKS zawieszonych od dziobu do rufy przez topy wszystkich masztów. Końce flaglinek na dziobie i rufie należy zwiesić tak, aby były zanurzone w wodzie. Jeśli nie sięgają wody, pod dziobem /bukszprytem/ podwiesza się tyle początkowych flag, aż flaglinka pierwszej z nich sięgnie wody. Podobnie na rufie. Zwieszenie początku i końca gali do wody jest symbolicznym opasaniem kuli ziemskiej. Flagi MKS umieszcza się w kolejności: AB1, CD2, EF3, GH4, IJ5, KL6, MN7, OP8, QR9, ST0, UW I zastępcza, VX II zastępcza, YZ III zastępcza. Gdyby okazało się, że jeden zestaw kodu flagowego nie wystarczy do zamknięcia całości do wody za rufą, należy zastosować kolejny zestaw kodu /zaczynając od AB1 z kolejnego zestawu/. Innym sposobem jest przedłużenie flag linek pomiędzy kolejnymi flagami odpowiedniej ilości flag pierwszego zestawu. A co zrobić, gdy cały zestaw jest zbyt długi ? Wtedy nie ma potrzeby wieszania wszystkich flag. Końcowe flagi nie mieszczące się w gali nie są wieszane.
Dodatkowo na wszystkich topach masztów ponad linią flag MKS-u podnosi się bandery narodowe. Uzupełnieniem jest zestaw proporców i bander pod salingami. Zestaw ten, kolejność i miejsce zawieszenia jest opisany w części poświęconej małej gali flagowej.
Należy pamiętać, że odmianą wyżej opisanej wielkiej gali flagowej jest wersja „w ruchu” z flagami kodu sygnałowego umieszczonymi od lewej burty, przez koniec lewego salingu, dalej przez top głównego masztu, koniec prawego salingu do prawej burty. Galę w tej wersji stawia się w ruchu, gdyż stawianie zestawu kodu w osi jachtu nie jest bezpieczne i wygodne podczas wykonywania manewrów w trakcie pływania. Oczywiście, jeśli nie ma technicznych możliwości postawienia wielkiej gali flagowej w osi jachtu, a istnieje w poprzek jednostki, także na postoju można postawić tą wersję gali.
Żeglarska etykieta flagowa powinna być spójna z ceremoniałem flagowym Marynarki Wojennej. A tam mała gala flagowa podnoszona jest w tych samych okolicznościach co wielka gala, tylko podczas złej pogody, albo kiedy nie można jej postawić (z powodów technicznych) lub jej postawienie stwarzało by duże ryzyko. W Marynarce Wojennej zatem mała gala flagowa jest stawiana jako zestaw innych flag i proporców, bez łańcucha kodu flagowego. Przenosząc to na grunt żeglarstwa, mała gala flagowa to podniesione bandery na flagsztoku i na topach masztów oraz podniesione wszystkie flagi i proporce, które nasza jednostka może i ma prawo stosować, poza zestawem kodu sygnałowego.
Z czego zatem składa się mała gala flagowa? Są to bandery podniesione ponad topem wszystkich masztów, niezależnie od tej bandery, która jest na stałe, np. na flagsztoku, albo pod pikiem gafla, jeśli jacht jest w ruchu. Jeśli jacht jest w kraju macierzystym (armatora), pod prawym salingiem można umieścić proporzec odwiedzanego klubu lub flagę federacji, do której wizytowany przez nas klub należy. W obcym kraju pod prawym salingiem podnosi się banderę odwiedzanego kraju. Należy pamiętać, że ma to być bandera, a nie flaga odwiedzanego kraju. Poniżej można umieścić proporzec odwiedzanego klubu, poniżej federacji do której ten klub należy. Zdarza się, że klub posiada i ma prawo podnosić własną banderę (nie proporzec). Wtedy wystarczy podnieść pod prawy saling banderę klubu, jeśli mamy ją na stanie.
Pod lewym salingiem podnosi się własne proporce. Jako pierwszy proporzec własnego Klubu, poniżej flaga (proporzec) osobista prowadzącego (lub właściciela jachtu), niżej flaga stopnia, (w Polsce nie stosuje się specjalnych proporczyków, czy flag dotyczących stopnia żeglarskiego, choć w niektórych krajach takowe są powszechnie stosowane). Jeśli zaś nie ma się praw do ww. flag i proporców, można podnieść pod lewym salingiem flagę Miasta, które się reprezentuje.
Warto wiedzieć, że postawiony zestaw kodu flagowego na jachcie w poprzek jednostki, od burty lewej, przez koniec salingu lewego, top głównego masztu, koniec prawego salingu i do prawej burty, to także jest wielka gala flagowa. Na jachcie płynącym gala w osi jachtu stwarzałaby utrudnienie, dlatego poprzeczne ustawienie stosuje się na jednostce w ruchu.
Podczas uroczystości państwowych lub klubowych, na masztach sygnałowych przystani klubowych także podnoszona jest gala flagowa. Gala ta składa się z łańcucha flag MKS przebiegającego w płaszczyźnie rei (lub salingów masztu) od zamocowania olinowania masztu po lewej stronie, poprzez top masztu, do zamocowania olinowania masztu z drugiej strony. W skład gali wchodzi również bandera postawiona pod pikiem gafla masztu sygnałowego. Gala flagowa podnoszona jest razem z banderą.
O gali flagowej stawianej w poprzek jednostki jako małej gali flagowej, nieopatrznie wyraził się kiedyś znany polski kapitan, autor wielu publikacji. Wszyscy kolejni autorzy podręczników i skryptów kopiowali tą ad hoc wyrażoną opinię, za swoim guru. On sam zreflektował się po latach, ale w piśmie nie zdążył odwołać niesłusznie postawionej tezy. Wyraził ją jedynie ustnie w towarzystwie zacnych kapitanów i weksykologów. Stąd zapewne w podręcznikach i w znacznej części środowiska żeglarskiego pokutuje pogląd, że mała gala flagowa jest w poprzek jachtu, a wielka w osi jachtu. Jest to jednak pogląd nieprawdziwy.
Na polskich wodach śródlądowych obowiązującą banderą jest flaga biało-czerwona bez herbu na środku białego pasa.
Krajem, gdzie dość powszechnie stosuje się bandery klubowe zamiast narodowej jest Finlandia.
Banderą Wielkiej Brytanii nie jest Union Jack zajmujący całą powierzchnię (jest to flaga Wielkiej Brytanii, wprowadzona w 1801 r.), a Union Jack umieszczony w kantonie, czyli lewym górnym rogu, na 1 powierzchni czerwonego tła. Jest to bandera cywilna. Występuje także tzw. państwowa bandera cywilna z tłem granatowym oraz bandera wojenna (tło białe z dodatkowo przez środek poprowadzonym czerwonym krzyżem złożonym z linii pionowej i poziomej – krzyż św. Jerzego).
Wszystkie ww. bandery są w proporcji wysokości do długości 1:2. Brytyjskie kluby żeglarskie posługują się banderą cywilną (tło czerwone lub granatowe) często także z godłem klubowym na części swobodnej, czyli po prawej stronie bandery. Jedynie klub zrzeszający oficerów marynarki wojennej ma banderę z tłem białym i własnym godłem.
![]() |
Polska flaga państwowa, pełniąca rolę bandery na wodach śródlądowych. Proporcje 5:8 |
![]() |
Polska flaga państwowa z godłem, pełniąca rolę bandery cywilnej i handlowej na wodach morskich. Proporcje 5:8 |
![]() |
Polska Bandera wojenna. Proporcje 10:21 |
![]() |
Bandera . Proporcje 10:21 |
![]() |
Bandera Polskiego Związku Żeglarskiego. Proporcje 5:8. Wielkość symbolu PZŻ – 2, zaś odległość osi pionowej znaku od skraju bandery - 1 |
![]() |
Bandera Jacht Klubu Marynarki Wojennej w proporcjach 10:21 (u góry). Poniżej powiększone godło – ramię z pałaszem oraz historyczna bandera Oficerskiego Yacht Klubu, którego spadkobiercą jest właśnie JKMW. |
W Polsce jedynie bandera OYK została wprowadzona Rozkazem (wydrukowanym w "Dzienniku Rozkazów" - przed II wojną światową). Natomiast bandery z 1927 roku YKP i PZŻ zostały dopuszczone zezwoleniem typu blankietowego, które nie przetrwały wojny. W chwili obecnej PZŻ stara się o wprowadzenie swojej bandery do odpowiedniej ustawy.